Czy Romuald Traugutt przebywał w Cieklinie?

Każda miejscowość ma swoje tradycje, ma swoje legendy, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Również i Cieklin pod tym względem nie odbiega od normy. Według miejscowej tradycji, swego czasu w dworze cieklińskim przebywał Romuald Traugutt, a w dworskim ogr

rośnie lipa pod którą on odpoczywał. Osoby starsze żyjące w naszej miejscowości twierdzą, że fakty te przekazywał swym uczniom Franciszek Wawszczak (1859-1926), pierwszy kierownik Szkoły Ludowej w Cieklinie (1885). Hipoteza ta wydaje się być mało prawdopodobna, a na dodatek brak jest jakichkolwiek źródeł pisanych ten temat. A jednak. Jest rok 1849 na Węgrzech trwa powstanie narodowe. Wojska austriackie nie potrafią go stłumić, dlatego Austria zwraca się z prośbą o pomoc wojskową do Rosji. Pierwsze oddziały wojsk na terytorium Galicji przybyły już 11-ego maja 1849 roku, a razem z wojskiem przyszła choroba zakaźna cholera. Romuald Traugutt jako junkier (uczeń szkoły oficerskiej), w stopniu chorążego służył w III-cim batalionie saperów, w pułku smoleńskim, w 7-mej dywizji piechoty, w II korpusie generała Zassa. Jego batalion na terenie Galicji przybywa 11-go maja 1849 roku, dostaje zadanie naprawy górskich dróg i mostów od Nowego Targu wzdłuż Karpat do Przełęczy Dukielskiej. W Nowym Targu III batalion pojawia się pod koniec maja 1849 roku i powoli posuwał się na wschód, docierając do gościńca wojskowego Gorlice-Żmigród. Drogę tę budowano w latach 1787-1788 w czasie wielkiego głodu jaki panował w Galicji. Pracującym tam ludziom za pracę płacono mąką i chlebem (za dniówkę dawano bochenek chleba). W związku z tym, że oddziały węgierskich powstańców penetrowały południowe stoki Karpat, droga ta była drogą rokadową, czyli biegnącą równolegle do linii frontu i pozwalała Armii Rosyjskiej na swobodne przerzucanie oddziałów z jednej przełęczy na drugą. Romuald Traugutt wraz z III-batalionem musiał przechodzić tą drogą koło Woli Cieklińskiej w kierunku na Żmigród, a to dlatego, że innej drogi nie było. Miejscowa ludność miała obowiązek pomagania wojsku. Świadczy o tym cyrkularz nr 2389 z daty Jasło 09. 11. 1849 roku, w którym władze państwowe wyrażają podziękowanie dla ludności wiejskiej za pomoc okazaną wojsku. Romuald Traugutt do Cieklina mógł przyjechać w celu zakwaterowania lub aprowizacji i zaopatrzenia wojska w materiały budowlane (drewno, kamień). Jeżeli chodzi o zakwaterowanie, to na Woli Cieklińskiej były zabudowania dworskie: była tam karczma, dom drewniany o 5 pokojach i stajnia na 10 koni (dane z 1898r.). w budynkach tych mogło kwaterować wojsko, lecz dla oficerów były one nieodpowiednie. Oficerowie mogli kwaterować w odległości o 1km dworze w Cieklinie w którym było: 20 pokoi, pralnia, łazienka, kuchnia itd. (dane z roku 1898). W sprawach aprowizacji i zaopatrzenia oficerowie też musieli przybyć do dworu i rozmawiać z właścicielem tych dóbr p. Józefem Nowotnym, lub jego zastępcą. Jak wspomniałem wcześniej wojska rosyjskie przyniosły do Galicji cholerę. Pierwszy przypadek śmierci z powodu tej choroby zanotowano 18. 07. 1849 r. w Duląbce, a ostatni 01. 09. 1849 r. w Dobryni. Na podstawie tych wszystkich hipotez, że Romuald Traugutt przebywał w Cieklinie lub jego okolicy na przełomie czerwca i lipca 1849 roku. Romuald Traugutt urodził się 16 stycznia 1826 roku w Szostakowie koło Brześcia Litewskiego w rodzinie dzierżawcy majątku Ludwika Traugutta i Alojzy z Błockich. W roku 1828 umiera jego matka, a opiekę nad nim przejmuje babka, która wychowuje go w duchu religijno-patriotycznym. W latach 1836-1842 pobiera nauki w gimnazjum w Świsłoczy, a następnie w prywatnej szkole w Petersburgu. Nie mogąc dostać się na studia w roku 1845 wstępuje do wojska jako junkier - ochotnik. W roku 1848 po trzech latach studiów eksternistycznych zdaje egzamin i uzyskuje stopień chorążego. Robi błyskotliwą karierę wojskową: w roku 1849 uczestniczy w kampanii rosyjskiej na Węgrzech jako chorąży na wojnę krymską (1853-1856) wyrusza jako porucznik, a mając 33 lat zostaje kapitanem sztabu generalnego. Mimo awansu na podpułkownika, w roku 1861 Romuald Traugutt podaje się do dymisji i osiada w Ostrowiu pod Kobryniem. W czasie powstania Styczniowego dowodzi oddziałem powstańczym na Polesiu. W lipcu 1863 roku przyjeżdża do Warszawy gdzie Rząd Narodowy nominuje go na generała, a w październiku tego roku dyktatorem powstania. Romuald Traugutt zostaje aresztowany przez Rosjan 11. 04. 1864 roku. Poddany ciężkiemu śledztwu nie wydaje nikogo, całą winą obarcza siebie. W dniu 5 sierpnia 1864 roku Romuald Traugutt wraz z czterema towarzyszami zostaje stracony na stokach Cytadeli Warszawskiej.

Źródła:

- Relacje p. Julii Żychowskiej i śp. p. Marii Lisowicz,
- Stanisław STRUMPH Wojtkiewicz "Traugutt" PIW Wa-wa 1962
- Piotr Łossowski "Żołnierze minionych lat" MON Wa-wa 1962
- "100 największych Polaków" - praca zbiorowa.
- O. Władysław KLUZ OCD "Dyktator Romuald Traugutt"Wyd. o.o. Karmelitów Bosych Kraków 1987.
- "Nad rzeką Ropą. Studia historyczne." Praca zbiorowa W.L. Kraków 1968.
- Liber mortuorum: Duląbka, Cieklin, Dobrynia - lata 1784-1859.
- Liber ordinatorum lata 1846-1868.

Ryszard Cygan (RYC)